Незакетли ибарелер

Къырымтатар тили 3 сыныф        

Дерснинъ мевзусы: Незакетли ибарелер

Макъсад:  незакетлигини тербие этюв, медениетли къонушувнынъ къабилиетлерини тербие этюв. незакетлигини тербие этюв.

Окъув макъсады: «незакетли сёзлер» мевзу боюнджа сёз байлыгъыны зенгинлештирюв,  адамларнынъ арасында незакетли мунасебетини шекиллендирюв.

Инкишаф этюв макъсады: хатираны, дикъкъатыны, тюшюнджени инкишаф этюв, нутукъны,  коммуникатив къабилиетлерини инкишаф этюв.

Тербие макъсады: нутукънынъ, къонушувнынъ медениетини тербиелемек.

                                                            Дерснинъ кетишаты:

I. Тешкилий къысым.

Селямлашув:

Чанъ къакъылды,

Эр кес дерске азырланды.

Мерабанъыз, балалар,

Дерсимиз башланды.

Эпиграф: Энъ яхшы зенгинлик – бильгидир. 

Фронталь сорав:

-Шимди насыл дерс оладжакъ?

-Бугунь айнынъ къачынджы куню?

-Шимди насыл йыл мевсими ?

-Бугунь ава насыл?

-Эвге насыл вазифе берильди?

II.Темиз язув дакъикъа

-Дефтерлеринизни ачынъыз ве бугуньки насыл куню ве « Сыныф иши» язынъыз

- Раледе догъру отурув къаиделери:

Мен дефтеримни ачам,

кереги киби къоям,

достларымндан сакъламам,

къалемни бойле тутам.

Раледе догъру отурам,

темиз ве дюльбер язам.

Лл Лл Лл Лл Лл

Ляле

III. Янъы мевзуны анълатув

- Бугунь бизге мусафирликке Леопольд мышыгъы кельди. О бизге адамнынъ муим кейфиети акъкъында икяе этмеге истей. Эки ситуацияны тенъештиринъиз:

1. Динара деди:

- Эдем, тез бер манъа къалемни!

     2)   Эльмаз деди:

- Эдем, лютфен, бер манъа къалемни, чюнки  менимки биткен!

- Айтынъыз, бу джумлелер ненен фаркъланалар? (Биринджи - незакетлисиз, экинджи - незакетли.) Кимге Эдем къалемни береджек? Не ичюн?

 - Леопольд мышыгъы не акъкъында икяе этеджек, ким биле? Котеренъиз къолуны.

- Бугунь сиз незакетли сёзлеринен таныш оладжасыз, оларны догъру къулланмакъ огренеджемиз. «Незакетли» дегени ким биле?

         Незакетли – незакетлигини, тербиелевини къаиделерни риает туткъан адам.

- Незакетлигини къаиделери къайда риает этмек керек? (Эр бир вакъыт ве эр ерде.) Незакетлиги – тербиелевнинъ энъ муим кейфиети.

- Айтынъыз, балалар, незакетлигини насыл косьтермек мумкюн? (има вастасынен, незакетли сезлернен ). Насыл незакетли сёзлерни сиз билесиз? (Сагъ ол, селям, гедженъиз хайырлы олсун…).

- Незакетли сёзлерни хатырламакъ ичюн, биз ойнаджакъмыз. Мен джумлени айтаджам, сиз незакетли сёзлерини айтасыз.

• Достумны корьгенде сиз не айтасыз? (Селям!)

• Ашагъан сонъ, ананъа не айтмагъа керек? (Сагъ олунъыз!)

• Эвге мусафирлер кельгенде, не айталар? (Хош кельдинъиз!)

• Оджаны корьгенде, не айтмагъа керек? (Селям алейкум! – Алейкум селям!)

• Саба уянгъан сонъ анна-бабанъа не айтамыз? (Саба шерфинъиз мубарек олсун!)

• Адамгъа аягъына басылгъан сонъ, не айтмагъа керек? ( Багъышланъыз!)

- Машалла, балалар! Незакетли сёзлерге даа тылсымлы сёзлер дейлер. Не ичюн оларны ойле адландыргъанлар? (Чюнки оларнынъ ярдымынен адамгъа кейфини котермек мумкюн, олар тылсымлы арекетни япалар.)

IV.Физдакъкъа

Бир, эки, учь.

Тильге берме кучь.

Къоллар раледе,

Аякълар бир ерде.

Шимди биз къырымтатар тилинде.

- Шимди эки талебе има вастасынен джумлени корьсетеджеклер, къалгъанлары талебелерге бу джумлени айтмакъ керек.

(Бир талебе экинджи талебени китапны бермек ялвара.)

- Эльмаз, ялварам, бер китапны!

- Айтынъыз, талебелер ариза эткенде, насыл айтмакъ керек?

(Незакетли сёзлерни къулланмакъ, яваштан айтмакъ, адамнынъ козьлерине бакъып, ). Яхшы! Машалла! Шимди эр бир талебе бир де бир аризаны айтаджакъ! (Талебелер джумлелерни айталар.)

-Бакъынъыз, Леопольд мышыгъы сизге ресимлерни корьсете, не коресиз сиз ресимлерде?

1. Алиме Керимге къурабьени бере. Керим не япа? Не айтмагъа керек? Насыл тылсымлы сёзю ресимде сакълангъан? (Сагъ ол)

2. Айше ананъа ярдым этти, истемейип тепсини сындырды. Не олды Айшеден? Айшеге не айтмагъа керек? (Багъышланъыз!) Бу сёзлерни не вакъыт айтамыз?

V.Нетидже

Бизим дерс сонунъа кельди. Леопольд мышыгъы бизни ненен таныштырды? Насыл сёзлерини огрендик. Тахтада гульнинъ устюнде тылсымлы сёзлерни язылувы.

VI.Оюн

Оджа топны ала ве талебеге ата, суальни берип, талебе джевап бере ве экинджи талебеге топны бере.

- Юкъламагъа яткъанда, не айтамыз?

- Сагълышкъанда не айтамыз?

- Мусафирлерни софрагъа даве эткенде, не айтамыз?

- Сагъ олунъыз, балалар! Сагълыкънен барынъыз!

VII. Рефлексия

- Дерсте насыл вазифелер беджердик?

- Нени бегендинъиз?

VIII. Эвге вазифе.

Незакетли ибарелерден 5 джумле уйдурмагъа.