Другие проекты автора
Описание проекта
Мивдисджыты бындуртæ
Адæмæн уарзон Къоста
…Йæ зарджытæ арф хызтысты адæмты зæрдæмæ.
Барахъты Гино
Нысантæ: ахуыргæнинæгтæн бацамонын мивдисджыты бындуртæ; диалогон æмæ монологон ныхас сæм рæзын кæнын; алыхуызон хъуыдыйæдтæ аразыныл, текст æвзарыныл сæ ахуыр кæнын; ирон адæмы зындгонддæр фыссæг Хетæгкаты Къостамæ сæрыстырдзинад æвзæрын кæнын.
Цæстуынгæ æрмæг: урочы эпиграф фæйнæгыл фыстæй, таблицæтæ мивдисджыты бындурты тыххæй, нывтæ, хуызистытæ, чингуытæ.
Урокмæ æмхасæнтæ: ирон æвзаджы ахуыргæнæн чиныг, фæсарæйнаг дзырдты, терминологион æмæ æмбарынгæнæн дзырдуæттæ; техникон фæрæзтæ (музыкалон центр, компьютер).
Дзырдуатон æрмæг:арф хизын зæрдæмæ, мæстæлгъæд, фæндаг дарын, ном сæвæрын, фæндаг кæнын, фæраст уæвын, бæгъатыр, адджын.
Методикон мадзæлттæ: фæлхат кæнын;фæрстытæм гæсгæ арæзт беседæ; текст аивæй кæсын; фæлтæрæнтæ æххæст кæнын.
1.Орг. хай
-Уæ бон хорз сывæллæттæ !(Ахуыргаенаег) Абон нæм нæ урокмæ æрбацыдысты уазджытæ.Цы загъын хъауы?
- Уæ бон хорз ! Æгас нæм цæут, нæ зынаргъ уазджытæ! (Сывæллæтттæ)
Иу бон æгъгъæд у мысынæн,
Иу бон кæндзыстут мæ дзырд,
Уый фæстæ ферох уыдзынæн, —
Ничи уал зондзæн мæ цырт
2.Ног темæмæ рахизыны размæ ахуыргæнинæгтæ ахуыргæнæджы æххуысæй фæрстытæ æмæ дзуæппыты хуызы, таблицæйæ пайдагæнгæйæ, хъуамæ сæ зæрдыл æрллæууын кæной дзырды хæйттæ. Дзуапп дæтгæйæ, ахуыргæнинæгтæ æнæмæнг хъуамæ дзурой дæнцæгтæ.
1-аг таблицæ
Дзырд | |||
бындур | кæрон | ||
разæфтуан | уидаг | фæсæфтуан | |
æрба- | -дзур- | -æг | |
æм- | -цæдис- | -он-, -т- | -æ |
кад- | -джын | ||
Фæрстыты хуызæгтæ:
Цавæр хæйттæ зонут дзырды?
Дзырды цавæр хай хонæм кæрон?
Дзырды цавæр хай хонæм бындур?
Саразын кластер мивдисаджы тыххæй. Мивдисæджы æрмæг зæрдыл æрлæууын кæндзысты.
3.Ногграмматиконтемæбацамонын.Ногтемæамонынæн æххуысуыдзæнис 2-агтаблицæ (кæнæдзырдтæрагацауныффыссæнисфæйнæгыл).Абарынхъæуы æртæцæджындзылæвæрддзырдтæ.
2-аг таблицæ
хъазыс | хъазыдтæ | хъаздзынæ |
æхгæныс | æхгæдтай | æхгæндзынæ |
къахыс | къахтай | къахдзынæ |
Ахуыргæнæджыныхасыхуызæг:Бацамонæмдзырдтыкæрæттæ.Кæрæттæкуырахицæнкæнæммивдисджытæй,уæдмадзыбаззайдзæнисбындуртæ.Фыццагцæджындзыкæцыафонымивдисджытæис? (Нырыкконафоны).Дыккагцæджындзыта? (Ивгъуыдафоны) Æртыккаджыта? (Суинагафоны)Сбæрæгсынкодтамсæафонтæ.Мивдисджытыбындуртæ æппæтафонтыдæр æмхуызонсты?Дарддæрахуыргæнæгамонымивдисæджыбындуртæ æмæсæкуыдбазонæнвæййы,уый.Раиртастравзарын.
3-агтаблицæ
Хъæлæсонтыивддзинæдтæмивдисджыты,ивгъуыдафоныбындураразгæйæ
Æвзар-ын | Æвзæрст-он |
Зæгъ-ын | Загът-он |
Хæр-ын | Хорд-тон |
Æвдис-ын | Æвдыс(т)-тон |
Уром-ын | Урæд-тон |
Судз-ын | Сыгъ(д)-тон |
Кур-ын | Куырд-тон |
Тау-ын | Тыд-тон |
Цæу-ын | Цыд-тæн |
Хъæу-ын | Хъуыд-тæн |
Райдай-ын | Райдыд-тон |
4-æм таблицæ
Æмхъæлæсонты ивддзинæдтæ мивдисджыты, ивгъуыд афоны бындур аразгæйæ
Лидз-ын | Лыгъ(д)-тæн |
Æфсад-ын | Æфсæс(т)-тон |
Æрвит-ын | Æрвыс(т)-тон |
Бæтт-ын | Бас(т)-тон |
Ссæнд-ын | Ссæс(т)-тон |
Змæнт-ын | Змæс(т)-тон |
Дуц-ын | Дыгъ(д)-тон |
Ауындз-ын | Ауыгъ(д)-тон |
Хынц-ын | Хыгъ(д)-тон |
Амай-ын | Амад-тон |
Амон-ын | Амыд-тон |
5-æм таблицæ
Суинаг афоны бындуры арæзт
(Æз) фыс-дзын-æн | (Мах) фыс-дзы-стæм |
(Ды) фыс-дзын-æ | (Сымах) фыс-дзы-стут |
(Уый) фыс-дзæн-ис | (Уыдон) фыс-дзы-сты |
Ахуырдзаутæсæногзонындзинæдтæйпайдакæнынц1-агфæлтæрæн æххæсткæнгæйæ:хъуыдыйæдтыкъордтæхицæнкæнынцкæрæдзийæмивдисджытыграмматиконформæтæй – галиуцæджындзыцыхъуыдыйæдтæис,уыдонымивдисджытæстыивгъуыдафоны,рахизцæджындзыхъуыдыйæдтытамивдисджытæстынырыкконафоны.Рафыссынхъæуымивдисджытæ,сæбындуртæсыннысангæнгæйæ:ссыгъд-и,ссыгъд- – бындур,иу.ным.,ивгъ.аф., 3-агц.
4.Тест(исспайдакæнæнтехниконфæрæзтæй (муз.центр.) – сабыргайауадзæнисзарæг«Æнæхай»)
5.2-агфæлтæрæн.Текстимæкуыст.Ахуыргæнинæгтææмæахуыргæнæгкæсынцтекст.Хæслæвæрдмæгæсгæйæадихкæнынхъæуыхицæнмидисонхæйттыл. Æрхъуыдысынкæнынхъæуысæргæндтæ.Зæгъæм, ахæм сæргæндтæ:
Нæ фæндаг Стъараполмæ.
Къостайы номимæ баст зæрдылдарæн бынæттæ Украинæйы.
Къоста Хуссар Ирыстоны.
Хуссар Ирыстонæй Хъаспы денджызы былмæ.
Къоста æмæ Болгари.
Адæмæн уарзон Къоста.
Текст кæсгæйæ, Болгарийы музейы тыххæй кæм фыст ис, уырдæм куы æрхæццæ уой, уæд ис спайда кæнæн техникон фæрæзтæй (муз.центр.) – сабыргай ауадзæн ис зарæг«Додой».
Ныхасы рæзтыл куыстимæ баст сты1-аг (нывтимæ куыст) æмæ 2-аг хæслæвæрдтæ (тексты æрмæгыл æнцайгæйæ, саразын диалог.Ахуыргæнæнчиныджылæвæрдисхуызæг).
Ахуыргæнинæгтæ мивдисæджы бындурты тыххæй цы теоретикон æрмæг базыдтой, уый сфидар кæнын хъæуы3-аг хæслæвæрдæй.
5. Ахуырæн хатдзæгтæ скæнын. Хатдзæгтæ кæнгæйæ, ахуыргæнинæгты бафæрсæн ис: Куыд уæм кæсы, дарддæр та кæдæм уыдзæн бæлццæтты фæндаг? Дзуаппы хуызæг: Æвæццæгæн, балцы кæрон хъуамæ уа Цæгат Ирыстоны.
Цæмæй райдыдтам на урок. Къостайы æмдзæвгæйы ныхæстæй. Уæд æмæ мын зæгъут,раст уыд Къоста?
Фæрæдыди Къоста. Ирыстоны зӕххыл ын бирӕ цыртдзӕвӕнтӕ ис. Къоста у Ирыстоны ном æмæ кад, йæ зонд æмæ йæ уд, йе ’хсар æмæ йе ’гъдау. Уымæ гæсгæ Къостайы райгуырæн бон ссис Ирыстоны адæмæн кады бæрæгбон.
Къоста цыппор æхсæз азы йеддæмæ нæ фæцардис, фæлæ йæ зæрдæйы рухс судзы абон дæр. Уый нын амоны фæрнæйдзаг фидæнмæ фæндæгтæ.
Азтæ цæудзысты, æнустæ цæудзысты, Къостайы ном та кæндзæнис кадджынæй-кадджындæр, намысджынæй-намысджындæр.
Отзывы (0)
Вопросы (0)
Другие проекты автора
